فوائد الحديث

अत्यधिक खानपिन गर्नु हुँदैन—यो चिकित्सा विज्ञानका आधारभूत सिद्धान्त हो, किनकि धेरै खानपानबाट हुने रोग र ज्वरोहरू हुन्छन्।

खानपानको उद्देश्य स्वास्थ्य र शक्तिको संरक्षण हो र यी दुवैले जीवनको सुरक्षा सुनिश्चित गर्दछन्।

पेटभरि खानाले शारीरिक र धार्मिक दुवै प्रकारका हानिहरू हुन्छन्। उमर (रजियल्लाहु अन्हु) ले भन्नुभयो: "तिमीहरू अत्यधिक पेटभरेर खानाबाट बच्नु। किनकि यो शरीरको लागि हानिकारक छ र नमाजमा आलस्य ल्याउँछ।"

खानालाई शरई हुकुमको दृष्टिले पाँच भागमा विभाजन गरिएको छ:

फर्ज (अनिवार्य): त्यो खाना जसले जीवन संरक्षण गर्छ र जसलाई नखाँदा हानि वा मृत्युको डर हुन्छ।

जायज (अनुमत): त्यो खाना जुन आवश्यक मात्राभन्दा बढी हो, तर हानिको भय छैन।

मकरूह (मन नपराएको): त्यो खाना जसबाट हानि हुने सम्भावना हुन्छ।

हराम (वर्जित): त्यो खाना जसको हानि निश्चित रूपमा थाहा छ।

मुस्तहब (पुण्यकारी): त्यो खाना जुन अल्लाहको इबादत र आज्ञापालनमा मद्दत पुर्‍याउने उद्देश्यले खाइन्छ।

यी सबै कुराहरूलाई हदीसमा तीन तहमा संक्षेपमा प्रस्तुत गरिएको छ:

१. पहिलो: पेट पूरा भरेर खानु। २. दोस्रो: जिउनको लागि केही गाँस वा थोरै खानु। ३. तेस्रो: रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) को वचन: “एक तिहाइ खानाको लागि, एक तिहाइ पिउनको लागि र एक तिहाइ सासको लागि” यी सबै नियमहरू खाना हलाल भएको अवस्थामा मात्र लागू हुन्छन्।

यो हदीस चिकित्सा विज्ञानको एक मूल नियम हो। चिकित्सा विज्ञान तीन मूल सिद्धान्तमा आधारित छ: १- शक्तिको संरक्षण (हिफ्ज़ अल-कुव्वत)। २- खानपानमा सन्तुलन (हिम्या)। ३- शरीरको शुद्धीकरण (इस्तिफ्राग़)।

हदीसले पहिलो दुई सिद्धान्तलाई समेट्छ, जसको पुष्टि अल्लाहको यो वचनले पनि गर्छ: "खाऊ र पिऊ, तर फजुल खर्ची नगर। निश्चय नै उहाँ फजुल खर्ची गर्नेहरूलाई मन पराउनुहुन्न।" [सूरह अल-अराफ: ३१]

यो हदीस शरीअतको पूर्णताको प्रमाण हो, किनभने यसले मानिसको धर्म र संसार दुवैको हितलाई समेटेको छ।

शरीअतको ज्ञानमा चिकित्साशास्त्रका मूल सिद्धान्तहरू र त्यसका केही प्रकारहरू पनि समावेश छन्—जसरी मह (मधु) र मुग्रेलो (हब्बा सउदा) सम्बन्धी शिक्षाहरूमा उल्लेख गरिएको छ।

शरीअतका नियमहरूमा गहिरो बुद्धिमत्ता र उच्च उद्देश्य निहित रहेका छन्। ती नियमहरू हानि हटाउने र लाभ पुर्‍याउने सिद्धान्तमा आधारित छन्।