فوائد الحديث

مردم در اسلام با یکدیگر تفاوت دارند، و همانا اسلام با برخی اعمال نیکوتر می‌گردد.

رها کردنِ یاوه‌گویی و بیهوده‌کاری از گفتار و کردار، نشانه‌ای از کمال اسلام شخص است.

ترغیب به مشغول شدن در آنچه به انسان مربوط است از امور دین و دنیای او؛ پس اگر از خوبیِ اسلامِ شخص، رها کردنِ چیزی است که به او مربوط نمی‌شود، پس از خوبیِ آن نیز مشغول شدن وی به آن چیزی است که به او مربوط می‌شود.

ابن قیم رحمه‌الله گفت: و به‌راستی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم تمام ورع را در یک جمله گرد آورد و فرمود: «از خوبیِ اسلامِ شخص آن است که چیزی را که به او مربوط نمی‌شود رها کند». و این شامل رها کردنِ هر آن چیزی است که به او ارتباطی ندارد: از سخن گفتن، و نگاه کردن، و شنیدن، و دست دراز کردن، و راه رفتن، و اندیشیدن، و دیگر حرکت‌های آشکار و پنهان. پس این‌ جمله، سخنی درمانگر در باب ورع است.

ابن رجب گفته: این حدیث، یکی از اصل و اساس‌های ادب است.

ترغیب به دانش‌طلبی؛ زیرا به‌وسیلهٔ آن انسان آنچه را که به او مربوط است از آنچه به او مربوط نیست تشخیص می‌دهد.

امر به معروف و نهی از منکر و نصیحت، از چیزهایی است که به انسان مربوط می‌شود؛ زیرا او بدان مأمور شده است.

این حدیث به طور کلی شامل دوری از چیزهایی می‌شود که به انسان ارتباطی ندارد؛ چه آنچه خداوند حرام کرده، چه چیزهایی که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم ناپسند دانسته است. همچنین شامل کارهایی است که نیازی به آن‌ها نیست از امور مربوط به آخرت، مثل حقیقت‌های غیبی یا جزئیات آفرینش و فرمان الهی. پرسش و کنجکاوی دربارهٔ مسائل فرضی و خیالی که هنوز رخ نداده‌اند، یا به ندرت اتفاق می‌افتند، یا اصلاً امکان وقوع آن‌ها وجود ندارد نیز از همین قبیل هستند.