“ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਥ ਹੇਠਲੀ ਹੱਥ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।”

“ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਥ ਹੇਠਲੀ ਹੱਥ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।”

ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਬਿਨ ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮਾ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ — ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਮਿੰਬਰ ‘ਤੇ ਹੋਣ ਵੇਲੇ ਸਦਕਾ, ਪਾਕ-ਦਾਮਨੀ ਅਤੇ ਮੰਗਣ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਤੇ ਫਰਮਾਇਆ:«“ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਥ ਹੇਠਲੀ ਹੱਥ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।”ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਥ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ (ਦਿੰਦਾ ਹੈ), ਅਤੇ ਹੇਠਲੀ ਹੱਥ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਮੰਗਦਾ ਹੈ।

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਨਬੀ ਅਕਰਮ ﷺ ਨੇ ਖੁਤਬੇ ਦੌਰਾਨ ਮਿੰਬਰ ‘ਤੇ ਸਦਕਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਮੰਗਣ ਤੋਂ ਬਚਣ (ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੇਨਿਆਜ਼ ਰੱਖਣ) ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ, ਫਿਰ ਫਰਮਾਇਆ: ਉਹ ਹੱਥ ਜੋ ਦਿੰਦਾ ਹੈ — ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਦਕਾ ਕਰਦਾ ਹੈ — ਉਹ ਉਸ ਹੱਥ ਨਾਲੋਂ ਚੰਗਾ ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਹੈ ਜੋ ਮੰਗਦਾ ਹੈ।

فوائد الحديث

ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਨੇਕੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕਰਨ ਤੇ ਦਾਨ ਦੇਣ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਬਿਆਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਗਣ (ਸਵਾਲ ਕਰਨ) ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਅੱਗੇ ਹੱਥ ਫੈਲਾਉਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਅਤੇ ਖੁਦਦਾਰੀ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਤਰਗੀਬ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਚੇ ਤੇ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਤਰਗੀਬ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਘਟੀਆ ਤੇ ਹੇਠਲੇ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਉੱਚੇ ਅਤੇ ਸ਼ਰਫ਼ ਵਾਲੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਹੱਥ ਚਾਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਦੇ ਐਤਬਾਰ ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਇਹ ਹੈ — ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਹੱਥ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ (ਦਾਨ ਦੇਣ ਵਾਲਾ), ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਜੋ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਚਦਾ ਹੈ (ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਕਾਬੂ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ), ਫਿਰ ਉਹ ਜੋ ਬਿਨਾਂ ਮੰਗੇ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਦਰਜੇ ਵਾਲਾ ਹੱਥ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਮੰਗਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।

التصنيفات

Voluntary Charity, Expenses