إعدادات العرض
ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ, ਕੋਈ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲਵੇਗਾ,
ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ, ਕੋਈ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲਵੇਗਾ,
ਅਬੀ ਹੁਮੈਦ ਅਲ-ਸਾਅਦੀ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ: ਅਬੀ ਹੁਮੈਦ ਅਲ-ਸਾਅਦੀ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਬਨੀ ਸੂਲੈਮ ਦੀਆਂ ਜਕਾਤਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਇਬਨ ਅਲ-ਲੁਤਬੀਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਉਹ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ: “ਇਹ ਤੁਹਾਡਾ ਪੈਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਮੇਰੇ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਦਾਤ ਹੈ।”ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਘਰ ਬੈਠ ਜਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਤੇਰੀ ਦਾਤ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਆਵੇ, ਜੇ ਤੂੰ ਸਚਾ ਹੈ।” ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਖੁਤਬਾ ਦਿੱਤਾ, ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਸ੍ਤੁਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ:“ਫਿਰ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ, ਜਦ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਸੌਂਪਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਆ ਕੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ: ‘ਇਹ ਤੁਹਾਡਾ ਪੈਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦਾਤ ਮੇਰੇ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ,’ ਤਾਂ ਕੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਘਰ ਬੈਠਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਦਾਤ ਉਸ ਕੋਲ ਆਵੇ, ਜੇ ਉਹ ਸਚਾ ਹੈ। ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ, ਕੋਈ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲਵੇਗਾ,، ਸਿਵਾ ਏ ਇਸ ਦੇ ਕਿ ਉਹ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਲਿਆਏਗਾ। ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕੋਈ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਲਾਹ ਕੋਲ ਜਾਕੇ ਇੱਕ ਉਠਾ, ਇੱਕ ਗਾਂ ਦਾ ਬੱਚਾ ਜਾਂ ਇੱਕ ਭੇਡ ਦੀ ਦੂਧ ਵਾਲੀ ਭੇਡ ਲਿਆਏਗਾ।”ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਉੱਪਰ ਚੁੱਕਿਆ ਤਾਂ ਕਿ ਬਾਹਾਂ ਦੇ ਸਫੇਦ ਪਾਸੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ: “ਅੱਲਾਹ, ਕੀ ਮੈਂ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤਾ?” — ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਨੇ ਸੁਣਿਆ।
الترجمة
العربية Bosanski English Español فارسی Français Bahasa Indonesia Türkçe اردو 中文 हिन्दी ئۇيغۇرچە Kurdî Русский Tiếng Việt Magyar ქართული Kiswahili සිංහල Română অসমীয়া ไทย Hausa Português मराठी دری አማርኛ বাংলা ភាសាខ្មែរ Nederlands Македонски ગુજરાતી Tagalogالشرح
ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਬਨੀ ਸੂਲੈਮ ਕਬੀਲੇ ਤੋਂ ਜਕਾਤ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਇਬਨ ਅਲ-ਲੁਤਬੀਆ ਸੀ। ਜਦ ਉਹ ਮਦੀਨਾ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਹਿਸਾਬ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਕਿੰਨਾ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿੰਨਾ ਖਰਚ ਕੀਤਾ। ਇਬਨ ਅਲ-ਲੁਤਬੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਇਹ ਤੁਹਾਡਾ ਪੈਸਾ ਹੈ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਜਕਾਤ ਤੋਂ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਇਹ ਪੈਸਾ ਮੇਰੇ ਲਈ ਦਾਤ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।” ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ: ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ: “ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਘਰ ਬੈਠ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਵੇਖ ਸਕੇਂ ਕਿ ਇਹ ਦਾਤ ਤੇਰੇ ਲਈ ਆਵੇਗੀ ਕਿ ਨਹੀਂ, ਜੇ ਤੂੰ ਸੱਚਾ ਹੈ। ਹੱਕ, ਜੋ ਤੈਨੂੰ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਉਹ ਦਾਤ ਦੇ ਆਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹਨ, ਅਤੇ ਜੇ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਦਾਤ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਇਸ ਲਈ, ਤੈਨੂੰ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਇਹ ਦਾਤ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੀ ਹੈ।” ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਮਨਬਰ ‘ਤੇ ਖੁਤਬਾ ਦੇਣ ਲਈ ਚੜ੍ਹੇ, ਅਤੇ ਉਹ ਥੋੜ੍ਹੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਸ੍ਤੁਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕੀਤੀ, ਫਿਰ ਕਿਹਾ: ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਜਿੱਥੇ ਤੱਕ ਅੱਗੇ ਹੈ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਜੋ ਮੈਂ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹਵਾਲੇ ਕੀਤੇ ਜਕਾਤ ਅਤੇ ਫ਼ਤਿਹ ਤੋਂ ਵਰਤਣ ਲਈ ਸੌਂਪੇ ਹਨ। ਜਦ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਆਏਗਾ, ਉਹ ਕਹੇਗਾ:" “ਇਹ ਤੁਹਾਡਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਇੱਕ ਦਾਤ ਹੈ ਜੋ ਮੇਰੇ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ!” “ਤਾਂ ਕੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਘਰ ਬੈਠ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਦਾਤ ਉਸ ਕੋਲ ਆ ਸਕੇ? ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ, ਕੋਈ ਵੀ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲਵੇਗਾ, ਸਿਵਾਏ ਇਸ ਦੇ ਕਿ ਉਹ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਅੱਲਾਹ ਕੋਲ ਲਿਆਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਜੇ ਉਸਨੇ ਜੋ ਚੀਜ਼ ਲੀ, ਉਹ ਉਠਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਰੌਣਕ ਕਰੇਗੀ, ਜਾਂ ਗਾਂ ਹੈ ਤਾਂ ਗੂੰਜ ਹੋਵੇਗੀ, ਜਾਂ ਭੇਡ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦੇਵੇਗੀ।” ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਹਾਂ ਹੱਥ ਉੱਚੇ ਕੀਤੇ, ਇੰਨੇ ਕਿ ਬੈਠੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਬਾਹਾਂ ਦੇ ਸਫੇਦ ਪਾਸੇ ਦੇਖੇ, ਫਿਰ ਕਿਹਾ: “ਅੱਲਾਹ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਹुकਮ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤਾ।” ਫਿਰ ਅਬੀ ਹੁਮੈਦ ਅਲ-ਸਾਅਦੀ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਨਾਲ ਸੁਣਿਆ।فوائد الحديث
ਹਾਕਮ ਆਪਣੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਕੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ।
ਉਸਦੇ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਚੇਤਾਵਨੀ, ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਨਾਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਕੋਈ ਵੀ ਜ਼ੁਲਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਉਸਨੇ ਕੀਤਾ ਜ਼ੁਲਮ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਸਾਹਮਣੇ ਨਾ ਲਿਆਵੇਗਾ।
ਰਾਜ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਮਚਾਰੀ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜੋ ਕੰਮ ਉਸ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਭਾਏ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਦਾਤਾਂ ਲੈਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇ ਉਹ ਲੈ ਵੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਖਜ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਲਈ ਲੈਣਾ ਮਨਾਹੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬੁਰਾਈ ਅਤੇ ਅਮਾਨਤ ਵਿੱਚ ਖ਼ਲਲ ਦਾ ਸਬਬ ਬਣਦਾ ਹੈ।
ਇਬਨ ਬਤਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਸ ਹਦੀਸ ਤੋਂ ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨਿਯੁਕਤ ਆਦਮੀ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਦਾਤ ਤਿੰਨ ਕਾਰਨਾਂ ਲਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ: ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰੀਆ, ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਜਤਾਉਣ ਲਈ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੱਕ ਤੋਂ ਲਾਭ ਲੈਣ ਦੀ ਆਸ ਰੱਖ ਕੇ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਇਹ ਦਰਸਾਇਆ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਤੋਂ ਦਾਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਖ਼ਾਸ ਫ਼ਾਇਦਾ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਇਹ ਉਸ ਦੇ ਲਈ ਇਕੱਲਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।
ਨਵਾਵੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਹੁਦੇਦਾਰਾਂ ਲਈ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਾਤਾਂ ਹਾਰਾਮ ਅਤੇ ਗ਼ਲੂਲ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਅਤੇ ਅਮਾਨਤ ਵਿੱਚ ਖ਼ਿਆਨਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਉਹ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੋਢਿਆਂ 'ਤੇ ਢੋਏਗਾ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਦਾਤ ਵਜੋਂ ਮਿਲੀ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗ਼ਾਲ (ਖ਼ਿਆਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ) ਬਾਰੇ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਖੁਦ ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇਸ ਦਾਤ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਨਾਹੀ ਉਸਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਦਾਤ ਕਬੂਲ ਕਰਨਾ ਜਾਇਜ਼ ਅਤੇ ਸੁਝਾਵਾਂਯੋਗ ਹੈ।
ਇਬਨ ਮਨੀਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਉਸਦੇ ਬੋਲੋਂ "ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਘਰ ਬੈਠ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ" ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਦਾਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਉਸਨੂੰ ਲੈਣਾ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ। ਇਬਨ ਹੁਜਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੇ ਇਹ ਆਮ ਰਵਾਇਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਨਬੀ ﷺ ਦਾ ਸਲਾਹ ਦੇਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਨਰਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਾਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸ਼ੋਸ਼ਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਬਨ ਹੁਜਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਅਮਾਨਤਦਾਰ ਦੀ ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ ਕਰਨਾ ਸ਼ਰੀਅਤ ਅਨੁਸਾਰ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ।
ਇਬਨ ਹੁਜਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਸ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਤੜਫਣਾ ਜਾਂ ਤੁਰੰਤ ਸਲਾਹ ਦੇਣਾ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ।
ਦੁਆ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਉੱਚੇ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼।