امرایی خواهند بود که [برخی از کارهای آنان را به نیکی] می‌شناسید و برخی را منکر می‌بینید، پس آنکه [اعمال بد آنان را به بدی] شناخت، [از گناه] پاک مانده، و آنکه انکار کرد…

امرایی خواهند بود که [برخی از کارهای آنان را به نیکی] می‌شناسید و برخی را منکر می‌بینید، پس آنکه [اعمال بد آنان را به بدی] شناخت، [از گناه] پاک مانده، و آنکه انکار کرد در امان مانده، اما [گناهکار] کسی [است] که به آن خشنود شده و پیروی کرده است

از مادر مؤمنان، أم سَلَمة رضی الله عنها روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «امرایی خواهند بود که [برخی از کارهای آنان را به نیکی] می‌شناسید و برخی را منکر می‌بینید، پس آنکه [اعمال بد آنان را به بدی] شناخت، [از گناه] پاک مانده، و آنکه انکار کرد در امان مانده، اما [گناهکار] کسی [است] که به آن خشنود شده و پیروی کرده است» گفتند: آیا با آنان نجنگیم؟ فرمود: «نه، تا وقتی که نماز می‌گزارند».

[صحیح] [مسلم روایت کرده]

الشرح

پیامبر علیه الصلاة والسلام ما را آگاه نموده که امیرانی بر ما حاکم خواهند شد که برخی از اعمال آنان را چون موافق با شرع است خوب می‌دانیم، و برخی دیگر را به دلیل مخالفت با شرع منکر می‌بینیم. پس آنکه با دلش منکر را بد دانست و قادر به انکارش نبود؛ از گناه و نفاق پاک مانده است، و کسی که قادر به انکار عملی یا انکار زبانی بود و بر آنان انکار کرد از گناه و مشارکت در آن سالم مانده است. اما کسی که به کار آنان خشنود بود و از آنان در این اعمال پیروی کرد، همانند آنان هلاک خواهد شد. سپس از پیامبر صلی الله علیه وسلم پرسیدند: آیا با این حاكمان که چنین هستند نجنگیم؟ او آنان را از این کار منع کرد و فرمود: نه، تا وقتی که نماز را در میان شما برگزار می‌کنند [با آنان نجنگید].

فوائد الحديث

یکی از نشانه‌های پیامبری پیامبر صلی الله علیه وسلم خبر دادن از امور غیبی است که رخ می‌دهد، و رخ دادن آن چیز چنانکه ایشان خبر داده‌اند.

راضی شدن به منکر و مشارکت در آن جایز نیست، و انکار آن واجب است.

اگر امراء کاری را انجام دادند که مخالف شریعت است، اطاعت از آنان در آن امر جایز نیست.

جایز نبودن شورش و خروج بر ولاة امر زیرا به تباهی و خونریزی و ناامنی می‌انجامد. بنابراین تحمل منکر والیان امر و صبر بر آزار آنان ساده‌تر است.

امر نماز بسیار بزرگ و والا است، زیرا جدا کننده کفر و اسلام است.

التصنيفات

خروج در برابر زعیم