"ਹੇ ਅਬੂ ਬਕਰ! ਤੈਨੂੰ ਦੋ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀ ਖਿਆਲ ਹੈ, ਅੱਲਾਹ ਤੀਸਰਾ ਹੈ।

"ਹੇ ਅਬੂ ਬਕਰ! ਤੈਨੂੰ ਦੋ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀ ਖਿਆਲ ਹੈ, ਅੱਲਾਹ ਤੀਸਰਾ ਹੈ।

ਅਬੂ ਬਕਰ ਸਿੱਦੀਕ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਦੌਰਾਨ ਕਾਫ਼ਿਰਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਿਰਾਂ 'ਤੇ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: "ਹੇ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ! ਜੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਵੇਖ ਲੈਂਦਾ।"ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ:« "ਹੇ ਅਬੂ ਬਕਰ! ਤੈਨੂੰ ਦੋ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀ ਖਿਆਲ ਹੈ, ਅੱਲਾਹ ਤੀਸਰਾ ਹੈ।"

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਮੁਮਿਨਾਂ ਦੇ ਆਗੂ, ਅਬੂ ਬਕਰ ਸਿੱਧੀਕ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਹਿਜ਼ਰਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਦੌਰਾਨ ਕਾਫ਼ਿਰਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਿਰਾਂ 'ਤੇ ਖੜੇ ਵੇਖਿਆ ਜੋ ਗੁਫ਼ਾ ਤੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ: "ਹੇ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ! ਜੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਵੇਖ ਲੈਂਦਾ।"ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਹੇ ਅਬੂ ਬਕਰ! ਤੈਨੂੰ ਦੋ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀ ਖਿਆਲ ਹੈ, ਅੱਲਾਹ ਤੀਸਰਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਜਿੱਤ, ਮਦਦ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਹੀ ਰਾਹ ਦੀ ਹਿਦਾਇਤ ਹੈ।"

فوائد الحديث

ਅਬੂ ਬਕਰ ਸਿੱਧੀਕ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਬੀ ﷺ ਦੇ ਨਾਲ ਹਿਜ਼ਰਤ ਦੌਰਾਨ ਮੱਕਾ ਤੋਂ ਮਦੀਨਾ ਤਕ ਸਾਥ ਰਹੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ।

ਅਬੂ ਬਕਰ ਸਿੱਧੀਕ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਦਰਜਾ ਨਬੀ ﷺ ਲਈ, ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਉਸਦਾ ਡਰ।

ਅੱਲਾਹ ਤਆਲ਼ਾ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਰਹਿਮ ਤੇ ਅਮਨ ਨਾਲ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਅੱਲਾਹ ਤਆਲ਼ਾ ਆਪਣੇ ਨਬੀਆਂ ਅਤੇ ਵਲੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ; ਅੱਲਾਹ ਤਾਆਲਾ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:«ਬੇਸ਼ੱਕ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਰਸੂਲਾਂ ਅਤੇ ਜੋ ਇਮਾਨ ਲਿਆਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੁਨਿਆਵੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਉਸ ਦਿਨ ਮਦਦ ਕਰਾਂਗੇ ਜਦੋਂ ਸਾਕਸ਼ੀ ਖੜੇ ਹੋਣਗੇ।»

ਇਸ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਕਿ ਜੋ ਕੋਈ ਅੱਲਾਹ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ; ਅੱਲਾਹ ਉਸਦੀ ਮਦਦ, ਸਹਾਇਤਾ, ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਨਬੀ ﷺ ਦਾ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ‘ਤੇ ਪੂਰਾ ਭਰੋਸਾ, ਇਹ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਮਲੇ ਉਸਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਦਿਲਾਂ ਅਤੇ ਰੂਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਖ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ।

ਦੁਸ਼ਮਣ ਤੋਂ ਡਰ ਕੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਭੱਜਣਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਉਪਾਅ ਅਪਨਾਉਣਾ।

التصنيفات

Seerah and History, The Emigration (Hijrah)